PSO Blog|15 december 2025

PSO Nederland: 12,5 Jaar Inclusief Ondernemen

Een interview met Marian en Yuri, de oprichters van de beheerorganisatie PSO-Nederland en mede-ontwikkelaars van het PSO-keurmerk van TNO.

Yuri & Marian zijn tot +/- 2022 werkzaam geweest als directeur- bestuurders van PSO-Nederland.

Ontstaan en Drijfveren

Het idee voor de Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO) ontstond vanuit persoonlijke ervaring en ervaringen uit het werkveld.

Marian en Yuri zagen in hun werkveld dat organisaties niet duurzaam erkend werden voor hun inzet voor mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie. Zo waren rond 2008 o.a. SROI-verplichtingen van tijdelijke aard en kreeg duurzame inzetbaarheid daarmee onvoldoende aandacht. Social Return, Sociaal & socialer ondernemen stonden in die periode nog in de kinderschoenen. Organisaties werden nauwelijks erkend voor werk dat zij uitbesteedden aan sociale werkplaatsen, of voor hun inzet voor kwetsbare groepen binnen hun eigen organisatie. Daarbij worstelden zij met het gebrek aan uniformiteit van de sociale eisen tussen (publieke)opdrachtgevers. De wens om deze en andere uitdagingen structureel aan te pakken, vormden o.a. de basis voor de PSO.

Op persoonlijk vlak weet Marian als geen ander hoe belangrijk het is om volwaardig te kunnen deelnemen en gezien te worden als gelijkwaardig lid van een team, ook als Wajonger.

Marian vertelt: “Solliciteren met een rugzakje was destijds niet makkelijk totdat ik in contact kwam met een sociale werkgever. Deze sociale werkgever, waar ik in het verleden werkzaam ben geweest, heeft hier altijd rekening mee gehouden en mij destijds ook de ruimte geboden om mijn medische trajecten te doorlopen. Dankzij die ondersteuning leef en werk ik inmiddels al geruime tijd zonder beperkingen.”

Doel en Uitgangspunten

Het startdocument “Keurmerk Sociaal Ondernemen” vormde de basis voor de ontwikkeling van het PSO-keurmerk. Het doel: organisaties (h)erkennen die meer dan gemiddeld sociaal ondernemen, en duurzame kansen creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Het eerste raamwerk ontstond daarmee in 2008- 2009 en werd positief ontvangen door TNO. Na een intensieve ontwikkelfase met TNO en andere stakeholders werd de PSO in september 2012 officieel gelanceerd. De eerste twaalf gecertificeerde organisaties waren pioniers die sociaal ondernemen als vanzelfsprekend onderdeel van hun bedrijfsvoering zagen. Ze kozen expliciet voor een onafhankelijk, wetenschappelijk onderbouwd keurmerk van TNO dat hun inzet zichtbaar maakte en anderen inspireerde.

(Door)ontwikkeling & borging van het PSO-keurmerk

De ontwikkeling en lancering van het PSO-keurmerk vond plaats tijdens de financiële crisis, waardoor het team van PSO-Nederland vanaf het begin gewend was te opereren binnen een onzekere en sterk veranderende markt. In die tijd was sociaal ondernemen voor de meeste reguliere organisaties nog een relatief onbekend begrip. Er was dan ook veel pionierswerk nodig: informeren, enthousiasmeren en overtuigen van de waarde van een onafhankelijk & objectief, wetenschappelijk onderbouwd en landelijk erkend keurmerk.

Na enkele jaren werden de resultaten zichtbaar. Arbeidsmarktregio’s erkenden de waarde van de PSO, brancheorganisaties en financiële instellingen sloten zich aan, en steeds meer PSO-gecertificeerde bedrijven zochten actief de samenwerking op. Deze samenwerking wordt ook binnen de PSO-systematiek actief gestimuleerd via het principe van ketenstimulering.

Borging van de PSO-organisatie

Vanaf de ontwikkelfase en de opbouw van de beheerorganisatie PSO-Nederland hebben Marian en Yuri gedurende meerdere jaren hun werkzaamheden naast een fulltime en later naast een parttimebaan uitgevoerd. Omdat Marian en Yuri ook privé partners zijn, konden zij hun gezamenlijke toewijding aan de PSO maximaal inzetten. Hoewel de combinatie van werk, organisatieontwikkeling en privéleven regelmatig een uitdaging vormde, leverde het behalen van resultaten telkens nieuwe energie en motivatie op. De grootste uitdaging in deze periode was het blijvend waarborgen van de TNO-kwaliteit, de onafhankelijkheid en de continuïteit van PSO-Nederland, ongeacht de omstandigheden.

Yuri: “De grootste uitdaging lag in het positioneren van een nieuw instrument binnen een nog onontgonnen markt, terwijl we tegelijkertijd de beheerorganisatie PSO-Nederland moesten opbouwen. TNO gaf ons de opdracht om het PSO-keurmerk te beheren, te positioneren en uit te geven.”

Cruciale structuur van samenwerking

Toen Yuri en Marian samen met TNO en diverse stakeholders de PSO hadden ontwikkeld wisten ze dat het PSO-keurmerk alleen succesvol kon zijn als de infrastructuur erachter stevig stond. Marian: “Alles is vanaf het begin goed doordacht: samenwerking, kwaliteit en betrouwbaarheid moesten structureel worden geborgd. Het keurmerk staat niet op zichzelf; het rust op een netwerk van mensen, processen en kennis.”

Van meet af aan heeft TNO intensief samengewerkt met PSO-Nederland, de PSO-gecertificeerde organisaties, stakeholders, adviesraden en gremia. Zo speelden de klantenraad en de raad van advies een belangrijke rol. Zij hielden de verbinding met organisaties en overheden en zorgden dat beleid, strategie en processen altijd aansloten op de praktijk. Dankzij hun input bleef het keurmerk niet alleen betrouwbaar, maar ook relevant en effectief. Een ander essentieel onderdeel was de Commissie van Deskundigen, die onder regie van TNO de brug sloeg tussen wetenschap en praktijk. Hun expertise werd gebruikt voor de inhoudelijke ontwikkeling van de PSO-norm. Het team van PSO-Nederland vertaalde die kennis vervolgens naar de processen van PSO-Nederland en naar MIJNPSO, het online platform dat alles ondersteunt. Zo kwam alles samen in een goed doordacht systeem. Ook de certificerende instellingen en PSO-adviseurs waren cruciaal in dat systeem.

Yuri: “Wat we hebben opgezet, was meer dan een keurmerk. Het was een zorgvuldig ontworpen infrastructuur: een netwerk waarin kennis, processen en mensen samenkomen. Daardoor kon het PSO-keurmerk vertrouwen behouden, kennis bundelen en maatschappelijke impact duurzaam verankeren. Daar kijk ik met trots op terug.”

Er zijn verschillende mijlpalen geweest, eigenlijk te veel om te benoemen. Deze springen eruit.

Koppeling met wetenschap: de integratie van de Werkgevers Enquête Arbeid (WEA)-data met de PSO maakte wetenschappelijke inzichten direct toepasbaar in de praktijk.

PSO 30+ Certificaat: een nieuw certificaat dat aansluit op artikel 2.82 van de Aanbestedingswet, voor organisaties met ten minste 30% medewerkers met een kwetsbare arbeidsmarktpositie.

Ruim 2000 gecertificeerde organisaties: Het PSO-keurmerk is toegegroeid tot de landelijke norm voor socialer ondernemen. Onder deze organisaties bevinden zich een grote groep beursgenoteerde en vooraanstaande organisaties uit diverse branches die veelal werkzaam zijn voor overheden. Het grootste gedeelte van de gemeenten in Nederland accepteert de PSO aantoonbaar bij (Europese) aanbestedingen. De PSO wordt als instrument ook toegepast door financiële instellingen en pensioenfondsen.

Persoonlijke Hoogtepunten

Een van de meest indrukwekkende verhalen is dat van een medewerker die via een PSO-ondernemer de stap maakte van dakloosheid naar een vaste baan in de bouw in Eindhoven, en later doorgroeide tot voorman met een gezin en een eigen woning. Zulke verhalen benadrukken de daadwerkelijke impact van de PSO.

Een mooi voorbeeld is dat van een vrouw in Deventer die jarenlang alleen tijdelijke contracten kreeg en voortdurend in onzekerheid leefde. Toen zij ging werken bij een organisatie die zich liet certificeren via de PSO, kreeg ze eindelijk een vast contract. Die stabiliteit bracht niet alleen rust in haar werk, maar ook in haar persoonlijke leven.

Neem het verhaal van een jongeman in Den Haag met een Wajong-status die ondanks zijn talenten steeds werd afgewezen, simpelweg omdat hij eerlijk vertelde over zijn achtergrond. Toen een vriend hem wees op een organisatie met een PSO-certificering, besloot hij daar te solliciteren. De werkgever stond nadrukkelijk open voor iedereen en hij kreeg de kans die hij al die tijd verdiende. Inmiddels voelt hij zich daar helemaal op zijn plek.

Yuri was verantwoordelijk voor het uitreiken van de PSO-certificaten en reisde hiervoor door het hele land. Tijdens een rit in het oosten van Nederland zag hij op de snelweg een bedrijfsauto van een PSO-gecertificeerde organisatie met het PSO-logo, wat een bijzonder moment was.

Daarnaast zijn samenwerkingen met ministeries, brancheorganisaties en toonaangevende bedrijven belangrijke mijlpalen geweest in de verdere professionalisering van het keurmerk.

Bijdrage aan Inclusie

De PSO stimuleert organisaties aantoonbaar om mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie duurzaam in te zetten. Dankzij de focus op kwaliteit en continuïteit heeft de PSO bijgedragen aan de normalisering van socialer werkgeverschap. Tegenwoordig is het keurmerk breed erkend en gewaardeerd in zowel publieke als private sectoren, daar zijn Yuri en Marian best wel trots op.

Bepalende Ontwikkelingen

De invoering van het PSO 30+ certificaat zien Marian en Yuri als een van de meest bepalende innovaties. Het sloot aan op de aanbestedingspraktijk en vergrootte de strategische waarde van sociaal ondernemerschap. Door dit certificaat toe te voegen aan het PSO-schema werd de zichtbaarheid van deze sociale ondernemingen vergroot en werd er meer ingekocht door andere PSO-gecertificeerde organisaties en (semi-)publieke partijen bij hen.

Impact in de Praktijk

Marian: “De PSO heeft talloze bedrijven geholpen socialer te worden en daarmee mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt nieuwe kansen geboden. Deze zichtbare vooruitgang maakt duidelijk dat de PSO niet slechts een objectief meetinstrument en keurmerk is, maar een katalysator voor maatschappelijke verandering”.

Ontwikkeling in Werkgevershouding

Yuri: “In de beginjaren lag de nadruk vooral op erkenning. Inmiddels is de PSO uitgegroeid tot een standaard voor socialer ondernemen. Werkgevers gebruiken het keurmerk nu ook als instrument om sociale impact te meten, te verbeteren en te communiceren”.

Toekomstvisie & kansen

Yuri & Marian zien het PSO-keurmerk in de toekomst zich doorontwikkelen tot een internationale standaard voor socialer ondernemen. De kracht ligt daarbij in de ketenstimulering: een internationaal netwerk van socialere organisaties die elkaar versterken en inspireren. De grootste kans ligt in de verdere samenwerking binnen de PSO-community: kennisdeling, innovatie en groei richting een samenleving waarin iedereen meedoet. Zo zien Yuri en Marian een duidelijke kans voor de PSO: In een samenleving waarin mensen steeds vaker tegenover elkaar staan, blijft de PSO-ladder een heldere en objectieve maatstaf. Afkomst, seksuele voorkeur, politieke kleur of leeftijd spelen daarbij geen rol; de PSO hanteert consequent dezelfde criteria voor iedereen.

Uitdagingen

De belangrijkste uitdaging is om socialer ondernemen structureel te verankeren in beleid en praktijk, ook bij economische tegenwind. Hierbij kan de zichtbaarheid van de PSO een belangrijke rol spelen.

Wat doen Yuri en Marian nu?

De coronaperiode bracht voor veel organisaties aanzienlijke onzekerheid, ook voor het team van PSO-Nederland. Gedurende deze periode raakte Yuri ook nog eens ziek, waardoor de werkdruk binnen het al beperkte kernteam verdeeld moest worden. Vanwege gezondheidsredenen hebben zowel Yuri als later Marian hun aandacht uiteindelijk moeten verleggen naar herstel en revalidatie van Yuri. Inmiddels heeft Yuri een groot deel van dit traject succesvol afgerond.

Zowel Yuri als Marian komen uit ondernemende families en zijn, samen met hun familie, actief in het ondernemerschap. Hun expertise en passie liggen in de pioniersfase van organisaties, met een sterke focus op het creatieve proces: het ontwikkelen van kennisintensieve innovaties en het vertalen hiervan naar concrete producten en diensten. Zo hebben zij o.a. in samenwerking met partners recentelijk een product ontwikkeld dat specifiek is ontworpen om een maatschappelijke uitdaging te verbeteren.